Uprawnienia kontrolne Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego - aspekty praktyczne z punktu "nadzorowanego" / poddanego "władzy lotniczej".

W kontekście funkcjonowania Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC) oraz jego roli w regulacji i nadzorze nad sektorem lotniczym, istnieje szereg istotnych kwestii dotyczących kompetencji oraz praktycznego wykonywania obowiązków przez Prezesa ULC. W niniejszym artykule skupimy się na analizie tych zagadnień oraz zwrócimy uwagę na konkretne problemy związane z interpretacją prawa lotniczego i wykonywaniem funkcji kontrolnych przez ULC. 

Jak zapewne zauważyliśmy ustawa Prawo Lotnicze daje Prezesowi ULC szereg zadań i kompetencji. Nie lubię tego ostatniego  słowa, bo często od kontekstu zależy czy są to uprawnienia czy obowiązki. Art. 21 tejże ustawy daje więc Prezesowi ULC całą litanię takowych ogólnych kompetencji." Nie należy mylić  tych zapisów ustawy  z obowiązkiem posiadania kompetencji pracowników zatrudnionych w urzędzie takich jak np. wiedza lub doświadczenie w zdefiniowanych w obszarach. Wiem, wiem, rzekomym deficytem środków budżetowych da się wytłumaczyć wszystko.😊 

Ponieważ interesują mnie szczególnie praktyczne aspekty prawa, to chciałbym zwrócić uwagę na trzy problemy:

1. Ogólne kompetencje to zazwyczaj za mało, aby tylko z nich ULC korzystał.

Przykład Art. 21 ust.2 Prawa Lotniczego daje następującą kompetencje/zadanie Prezesowi ULC:

"3) nadzorowanie i kontrolowanie przestrzegania przepisów prawnych w zakresie lotnictwa cywilnego i lotniczej działalności gospodarczej;"

Nie oznacza to, że ULC może kontrolować i nadzorować wszystko, co mu przychodzi mu do głowy.  Potrzebne są do tego przepisy szczegółowe, do których odnosi się już art. 30 tejże ustawy:

"

Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu wykonywania kontroli

Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i sposób wykonywania kontroli, stosowane przy tym dokumenty i ich wzory oraz sposób planowania kontroli, w tym opracowania planu kontroli, z uwzględnieniem zachowania wymogów bezpieczeństwa działalności lotniczej oraz dążąc do uproszczenia procedur kontrolnych."

Podobnie np. przepis ARA.FCL.205 mówi o nadzorowaniu egzaminatorów praktycznych.

To, że Prezes ma ogólne uprawnienie do sprawdzania kwalifikacji personelu lotniczego, nie oznacza, że może nas zapraszać na coroczny egzamin teoretyczny. Sprawdzanie to jest  opisane gdzie indziej. Same ogólne kompetencje to dużo, dużo za mało, aby je praktycznie zastosować. Te ogólne kompetencje są tyle samo warte co  teorie o władzy lotniczej  w rozumieniu przepisów międzynarodowych. 

2. Nie każda osoba, która się z ULC do nas zwraca jest Prezesem ULC

Warto zawsze ustalić, czy osoba, która się z nami kontaktuje, ma odpowiednie umocowanie organizacyjne. Pozycję osoby w strukturze można łatwo ustalić przeglądając Regulamin Organizacyjny ULC. Jeżeli pozycja (upoważnienie) osoby budzi wątpliwości co do zakresu sprawy, należy żądać od niej pełnomocnictwa imiennego.

Przykład osoba, z ULC żąda od nas danych o miejscu bazowania statku powietrznego powołując się na przepis dotyczący rejestracji statków powietrznych. Jeżeli osoba ta jest spoza komórki LTT (poszukajcie terminu "rejestr" w w.w. regulaminie organizacyjnym), to już powinna nam się zapalać czerwona lampka. Podobnie jest jeżeli osoba z inspektoratu LPL-1 (licencjonowanie), chce ocenić nasze szkolenie od czego jest inspektorat LPL-2 (nadzór nad ośrodkami szkolenia). Należy pytać, wyjaśniać, zwalczać metodę wyłudzeń na urzędniczego wnuczka. Nie każdy urzędnik jest pełnowymiarowym Prezesem ULC, ale wielu urzędników chce/może się pod niego podszyć.

3. Urząd powinien podejmować czynności (na wniosek lub z urzędu)  zmierzające do wydania decyzji administracyjnej.

Takie są zadania organu administracji publicznej. Nie w nich np. podejmowania czynności prowadzonego dochodzenia. Od tego są organy ścigania i nie można ich zastępować. Fundamentalne pytanie brzmi: w jakiej sprawie administracyjnej dostąpiliśmy zaszczytu kontaktu. Uprawnienia "policyjne" ULC są naprawdę niewielkie np. inspekcja na płycie... .  W zasadzie to nie przychodzi mi do głowy nic innego, bo nawet niezapowiedziana inspekcja w ośrodku szkolenia podlega ograniczeniom ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i nie może przyjmować formy obławy.

Przypadek 1. lub 2. lub 3. ? 

Możemy mieć tutaj do czynienia z tzw. przestępstwem nadużycia uprawnień. Lepiej od razu wyjaśnić te kwestie i poinformować o tym, że mamy i chcemy zrealizować swój społeczny obowiązek zawiadomienia o  możliwości popełnienia przestępstwa.

Podsumowując naszą analizę, warto zwrócić uwagę na trzy kluczowe aspekty funkcjonowania Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Po pierwsze, konieczność klarownego określenia kompetencji Prezesa ULC oraz ich praktycznego wykonywania, uwzględniając potrzebę stosowania przepisów szczegółowych. Po drugie, istotność zapewnienia spójności w kontaktach z urzędnikami ULC, weryfikując ich umocowanie organizacyjne oraz uprawnienia do podejmowania konkretnych działań. I wreszcie, potrzeba zapewnienia zgodności działań ULC z zasadami prawa administracyjnego oraz właściwą realizację procedur administracyjnych, unikając nadużyć i nieuprawnionych interwencji. Poprzez uwzględnienie tych kwestii, możliwe jest skuteczne funkcjonowanie ULC oraz zapewnienie bezpieczeństwa i efektywności w sektorze lotniczym.

Przykładowa odpowiedź na pytanie o to kto latał samolotem:

---

Do: Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
Za pośrednictwem: ePUAP

W nawiązaniu do pisma o sygnaturze [XXX], otrzymanego dnia YYYY 2024 r., podpisanego przez Pana ZZZZ  z  Departamentu Operacyjno-Lotniczego, uprzejmie proszę o następujące wyjaśnienia:

1. Podstawa kontroli: Żądam wskazania podstawy prawnej dla podjętej kontroli, mając na uwadze przepisy zawarte w Rozporządzeniu wskazanym w art. 30 Prawa Lotniczego.

2. Postępowanie administracyjne: Proszę o potwierdzenie wszczęcia postępowania administracyjnego oraz jego podstaw prawnych. W przypadku gdy postępowanie nie zostało wszczęte, proszę o wskazanie, w jakim kierunku prowadzone są ewentualne wstępne kroki i na jakiej podstawie prawnej się opierają.

3. Uprawnienia Departamentu Operacyjno-Lotniczego: Zgodnie z regulaminem ULC, czynności dotyczące Rejestru Statków Powietrznych prowadzone są wyłącznie przez Departament Techniki, a jedynie on jest upoważniony do podejmowania działań w tym zakresie. W związku z tym żądam przesłania stosownego imiennego pełnomocnictwa upoważniającego do podjęcia czynności związanych z rejestrem statków powietrznych.

4. Dane osobowe pilota: Zwracam uwagę, że dane osobowe pilota nie są informacją związaną z Rejestrem Statków Powietrznych w rozumieniu art. 35 Prawa Lotniczego, w związku z czym nie jestem zobowiązany do ich udostępniania w ramach czynności dotyczących rejestru.

Proszę o pilne rozpatrzenie mojego wniosku oraz przekazanie stosownych wyjaśnień i dokumentów.

Z poważaniem,
[Twoje imię i nazwisko]

 Nie zapomnij również zerknąć od czasu do czasu na konto na facebook.com/avialawpl 😏