Czy wymagany przepisami prawa czas praktycznego szkolenia lotniczego jest czasem lotu (blokowym) czy czasem spędzonym w powietrzu?

Wielokrotnie zetknąłem się z dyskusjami na temat rejestrowania czasu lotu i wymogów czasowych szkolenia do  poszczególnych licencji, certyfikatów i uprawnień. Sprawa ta jest też tematem częstych  sporów z ULC. Dotyczy ona  naszych pieniędzy i jest szczególnie istotna w szkoleniach,  poza tym do pierwszej licencji, które jest dość trudno ukończyć w przepisowych minimach, bez względu na to jak definiujemy zapisane tam wymagania. 

Moim zdaniem (można mieć inne) żadna odpowiedź zawarta w tytule wpisu nie jest niestety prawidłowa. 😒

Pilot od początku szkolenia powinien zgodnie z FCL.050 rejestrować czas lotu  w  dokumentacji osobistej pilota (ucznia pilota) w takim wymiarze jak brzmi jego definicja w PART-FCL.010. Jest to czas tzw. blokowy czyli dla samolotów "całkowity czas od momentu, w którym statek powietrzny rusza z miejsca w celu wykonania startu, do momentu ostatecznego zatrzymania się statku powietrznego po locie". To jest proste i chyba nie ma tutaj większych wątpliwości.

Zupełnie odmienną kwestią są wymogi czasowe poszczególnych szkoleń zawartych w PART-FCL (SFCL, BFCL), gdzie używa się innych terminów niż ‘czas lotu’.

Klika przykładów takich wymogów:

FCL.210.A.PPL(A)(a) „Osoba ubiegająca się o licencję PPL(A) musi zaliczyć co najmniej 45 godzin szkolenia w locie na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, z czego 5 godzin…”.

FCL.210.A.PPL(A) (a)(1) – „25 godzin szkolenia w locie z instruktorem”.

AMC1 FCL.210.A (c) (2) (xiv) “Uwaga 1: W trakcie kursu powinno się przeprowadzić co najmniej dwie godziny lotu, w trakcie których kandydat nabywa umiejętność rozpoznawania okoliczności pilotowania samolotu w warunkach przeciągnięcia i zapobiegania wejściu w korkociąg.”.

FCL.930.FI (b)(3) – „i) w przypadku FI(A) oraz (H), co najmniej 30 godzin szkolenia w locie, w tym 25 godzin szkolenia w locie z instruktorem…”.

Dodatek 5 do PART-FCL (A)(7) – „Szkolenie do uprawnień IR(A) na samoloty jednosilnikowe musi obejmować co najmniej 50 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów,”.

Czym jest według PART-FCL tenże czas szkolenia. Spójrzmy więc na definicje w FCL.010  PART-FCL:

"Czas szkolenia z instruktorem” oznacza czas lotu lub czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów, w trakcie którego osoba odbywa szkolenie w locie pod nadzorem upoważnionego instruktora." 

"Czas lotu według przepisów IFR” oznacza cały czas lotu, w którym statek powietrzny jest pilotowany zgodnie z przepisami dla lotów według wskazań przyrządów."

"Czas według wskazań przyrządów” oznacza czas lotu według wskazań przyrządów lub czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów"

Pierwsze co warto zauważyć w tych cytatach, wiele nadzorów słusznie zwraca uwagę, że do "czasu szkolenia z instruktorem" nie wlicza się czasów tzw. checków (sprawdzeń, "dopuszczeń" - nie mylić z terminem weterynaryjnym 😅).  Nie są one szkoleniami (nauką), ale sprawdzeniami, gdzie osoba sprawdzająca do zakończenia lotu jest często "balastem", a jeżeli  tenże "balast"  nie wtrącił się w lot,  to nie ma tam żadnego oporu przed zakwalifikowaniem go jako "samodzielny". Zupełnie absurdalne jest także traktowanie instruktorów sprawdzających jako szkolących i wliczaniem ich do źle interpretowanych rzekomych limitów osób uczestniczących w szkoleniu. Podobnie z resztą jest z egzaminami, których czas nie wlicza się do czasu szkolenia. Logbookowy czas "Dual" nie musi więc być wcale czasem szkolenia, tak jak to wydaje niektórym urzędnikom żądającym kopii dziennika lotów.

Idąc dalej trudno też  by uznać, że  przestoje spowodowane długim oczekiwaniem na zajęcie pasa, czy szczególnie długie czasy kołowania  za czas efektywnego szkolenia w locie. Podobnie wykonywanie przeciągnięć lub  ćwiczeń UPRT na ziemi wydaje się być niemożliwe. W niektórych przypadkach więc czas szkolenia wymagany przepisem może być nawet krótszy niż czas pomiędzy startem a lądowaniem. Z tego powodu w niektórych krajach określa się "normę" takich czasów dla poszczególnych szkoleń np. czas w powietrzu plus albo minus np. 10 minut. Inny jest czas próby silnika wliczany do czasu lotu  na prostym SEP(Land), a inny na MEP(Land) itd.  Tak więc czas szkolenia dla poszczególnych ćwiczeń może być dłuższy lub krótszy od czasu lotu rejestrowanego w logbooku., bo zależy on od rodzaju szkolenia, typu samolotu itp.  

Poza tym nie jestem za fetyszyzowaniem zapisów w logbookiu, pilot ma prawo się pomylić, tak samo jak urzędnikom się to zdarza.

Nie mogę absolutnie zgodzić się z tezą, że do czasu szkolenia powinien być zawsze zaliczany wyłącznie czas spędzony w powietrzu, bo część procedur na ziemi w większości przypadków jest bardzo istotnym elementem szkolenia w powietrzu. Takiego nieuprawnionego poglądu nie da się pogodzić z sylabusami szkoleń zawartymi w przepisach, gdzie ćwiczenia na ziemi są elementami szkolenia w locie i tam również biją nam motogodziny...😟

Od tych reguł są pewne wyjątki albo zastrzeżenia:

a) wymogi wstępne do rozpoczęcia szkoleń  lub wydania licencji/certyfikatów/uprawnień mogą zawierać (i zazwyczaj zawierają) już czasy lotów (z logbooka),

b) niektóre OSD (arkusze danych do certyfikatu typu) np. dla PC-12 mogą zawierać wymogi szkoleniowe w oparciu o czasy lotu (block off - block on). 

Podsumowując:

a)      Pilot (uczeń pilot) i instruktor rejestrują w dokumentacji osobistej czasy lotów zgodnie z FCL.010 i AMC1.FCL.050. W niektórych przypadkach oprócz czasu lotu w  kolumnie uwagi należy umieścić inne czasy lub zapisy np. AMC1.FCL.050(10)(i) wymaga zapisu „czasu lotu według wskazań przyrządów wykonywanego jako część szkolenia w celu uzyskania licencji lub uprawnienia”

b)      ATO/DTO powinny  rejestrować dodatkowo inne czasy niż czas lotu zgodnie z FCL.010 tj. czasy szkoleń, aby zapewnić zgodność szkolenia ze stosownymi zapisami PART-FCL. Czasy te powinny być ujawniane w zaświadczeniach o ukończeniu szkolenia.

        Nie ma sensu weryfikacja prawidłowości szkolenia i porównywanie czasów szkoleń pomiędzy logbookiem, a zaświadczeniem z ośrodka szkolenia bo posługują się one innymi wartościami. Niestety nasz Inspektora Licencjonowania traci na to czas, przeciągając postępowania i nie mając w tej materii stosownego doświadczenia lotniczego. Nikt nie powinien  nas zmuszać do udowadniania, że nie jesteśmy wielbłądem. Wyobraźmy sobie sytuację, że przy wniosku o wydanie prawa jazdy podnoszony jest argument o konieczności weryfikacji szkolenia praktycznego ... Masakra.. To co potwierdza ośrodek szkolenia, może wzruszyć tylko audyt, a nie urzędnik bez licencji, choćby się  powoływał na to, że to on/ona jest nawet Prezesem ULC😆. Należy przy tym również wziąć pod uwagę fakt, że ośrodki szkolenia często prowadzą dokumentację techniczną i stosują stawki dla uczniów w oparciu o tzw. motogodziny (analogicznie jak w przypadku wynajmu maszyn rolniczych) i  nie muszą być w niej zapisywane wielkości czasu, które potem zapisywane są w logbookach. Uprawnienie do żądania kopii logbooków ULCu,  ma więc inny cel, niż ten który jest często u nas stosowany.przy rozpatrywaniu wniosków o wydanie licencji, certyfikatów lub uprawnień.

        Nie porównujmy więc jabłek z gruszkami, a ewentualne nieprawidłowości w czasach szkoleń mogą wykryć wykwalifikowani inspektorzy lotniczy w ramach audytu ośrodka szkolenia. Zdaję sobie sprawę, że szkoleni piloci i ośrodki woleliby posługiwać się wyłącznie czasami lotu, z kolei pracownicy ULC czasem w powietrzu, ale jak na mój gust przepisy w zakresie szkoleń mówią  o trzecim bycie (czas szkolenia), którego nikt jakoś nie chce zauważyć i mam wrażenie że był to zawsze trochę temat tabu. Wiem, że prowadzenie jeszcze jednej ewidencji czasu jest nieco kłopotliwe dla ośrodków, ale czego się nie robi, aby być zgodnym z EASA, FIFA i UEFA 😛. Prawda czy wymagany czas szkolenia jest czasem lotu (blokowym) czy czasem spędzonym w powietrzu leży moim  zdaniem (od którego się pięknie różnić) zazwyczaj gdzieś po środku. 😀 Czy w.w. przepisy są dobre czy złe, to już inna kwestia. Do tematu wrócę bo trend (ICAO i EASA) jest taki, aby to nie czasy, ale umiejętności pilota były zasadniczym kryterium zakończenia szkolenia.

 NNie zapomnij również zerknąć od czasu do czasu na konto na facebook.com/avialawpl 😏